جراحی اسکولیوز، که به نام جراحی فیوژن نخاع هم شناخته می‌شود، روشی است که برای اصلاح خمیدگی غیرطبیعی ستون فقرات در موارد پیشرفته اسکولیوز به کار می‌رود. وقتی درمان‌های غیرجراحی مانند بریس، فیزیوتراپی یا ورزش‌های اصلاحی موثر نباشند و خمیدگی ستون فقرات بیشتر شود، جراحی به عنوان راهکار نهایی پیشنهاد می‌شود.
جراحی اسکولیوز یک روش موثر برای اصلاح انحراف ستون فقرات و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. این جراحی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، آماده‌سازی کامل و تیم تخصصی است. با انتخاب روش مناسب و مراقبت‌های پس از عمل، بیماران می‌توانند به نتایج خوبی دست یابند و زندگی سالم و فعالی داشته باشند.
هدف اصلی این عمل، صاف و تراز کردن ستون فقرات و جلوگیری از پیشرفت انحراف است. جراحی اسکولیوز پیچیده است و نیازمند تیمی متخصص و تجهیزات پیشرفته است، اما می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را به شکل قابل توجهی بهبود دهد.
قبل از عمل جراحی اسکولیوز
آماده شدن برای جراحی اسکولیوز شامل چند مرحله مهم است که به موفقیت و کاهش عوارض جراحی کمک می‌کند:
۱. مشاوره با جراح ستون فقرات
اولین گام، جلسه مشاوره با جراح ستون فقرات است. در این جلسه، جراح شرایط بیمار را بررسی کرده و در مورد مزایا، خطرات و روند جراحی صحبت می‌کند. همچنین ممکن است نیاز باشد بیمار برای گرفتن تأییدیه سلامت به پزشک عمومی یا متخصص اطفال مراجعه کند.
۲. انجام آزمایش‌های لازم
برای بررسی دقیق‌تر ستون فقرات و وضعیت کلی بیمار، آزمایش‌هایی تجویز می‌شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اشعه ایکس برای سنجش زاویه انحراف ستون فقرات
- MRI برای بررسی بافت‌های نرم، نخاع و ریشه‌های عصبی
- سی‌تی اسکن (CAT Scan) برای دید بهتر از استخوان‌ها
- میلوگرام برای ارزیابی کانال نخاع
- سونوگرافی کلیه و اکوکاردیوگرافی برای بررسی سلامت ارگان‌های حیاتی
۳. تنظیم سبک زندگی
پیش از جراحی، بیمار باید وضعیت جسمی خود را بهبود دهد. ورزش سبک به افزایش تحمل بدن کمک می‌کند. همچنین بیماران سیگاری لازم است مصرف سیگار را قطع کنند، چون نیکوتین مانع جوش خوردن استخوان‌ها و افزایش خطر بیهوشی می‌شود.
۴. اهدای خون
در برخی موارد، به بیمار توصیه می‌شود خون خود را برای استفاده در حین جراحی اهدا کند یا از اعضای خانواده خون اهدا شود، تا در صورت نیاز انتقال خون انجام شود.
هدف جراحی اسکولیوز
هدف از جراحی، اصلاح انحراف ستون فقرات و تثبیت آن است به گونه‌ای که مهره‌ها در وضعیت طبیعی خود باقی بمانند و رشد غیرطبیعی جلوگیری شود.
این جراحی باعث می‌شود:
- درد کاهش یابد
- توان تنفسی در بیمارانی که به دلیل انحراف دچار فشار بر ریه‌ها هستند، بهبود پیدا کند
- ظاهر ستون فقرات بهتر شده و اعتماد به نفس بیمار افزایش یابد
چه کسانی کاندیدای جراحی اسکولیوز هستند؟
کودکان و نوجوانانی که انحراف ستون فقراتشان بیش از ۴۵ تا ۵۰ درجه است
افرادی که انحراف‌شان به سرعت در حال پیشرفت است
بیمارانی که با درمان‌های غیرجراحی بهبود نیافته‌اند
چه کسانی ممکن است کاندید مناسبی نباشند؟
- سالمندان با بیماری‌های مزمن و مشکلات قلبی-ریوی
- افرادی با پوکی شدید استخوان (استئوپروز)
- کسانی که تحمل بیهوشی طولانی را ندارند
تاثیر سن بر جراحی اسکولیوز
کودکان ۳ تا ۱۰ سال
در این گروه سنی معمولاً روش‌های غیرجراحی مانند بریس یا نظارت دقیق توصیه می‌شود. البته در موارد خاص جراحی ممکن است انجام شود و نتایج بلندمدت خوبی دارد.
نوجوانان
دختران معمولاً تا ۱۴ سالگی و پسران تا ۱۶ سالگی رشد خود را کامل می‌کنند.
در این دوره انحراف ممکن است پیشرفت کند و جراحی می‌تواند برای جلوگیری از تشدید انحراف لازم باشد.
مدت زمان جراحی و خطرات احتمالی
مدت زمان عمل بستگی به شدت انحراف و روش جراحی دارد، اما معمولاً بین ۴ تا ۸ ساعت طول می‌کشد. این عمل پیچیده است و نیاز به تیم تخصصی دارد.
خطرات احتمالی جراحی اسکولیوز شامل:
عدم جوش خوردن مهره‌ها (آرتروز کاذب)
آسیب عصبی
خونریزی شدید
شکستن یا جابه‌جایی وسایل جراحی
عفونت
انواع جراحی اسکولیوز
۱. جراحی فیوژن نخاع
شایع‌ترین نوع جراحی است که در آن مهره‌های منحرف با پیچ و میله به هم متصل و جوش داده می‌شوند.
۲. استئوتومی
در این روش بخشی از استخوان بریده و برداشته می‌شود تا انحراف شدید اصلاح شود.
۳. جراحی توراکوسکوپیک کمکی تصویربرداری (VATS)
روشی کم‌تهاجمی است که با کمک دوربین و ابزار کوچک انجام می‌شود و بیشتر برای انحرافات قفسه سینه مناسب است.
۴. توراکوپلاستی
در این جراحی بخشی از دنده برداشته می‌شود تا کوهان دنده کاهش یابد.
۵. برداشت همی‌ورتبرا
حذف یک مهره ناقص به منظور اصلاح انحراف ستون فقرات.
۶. سیستم‌های رشد (Growing Rods)
میله‌هایی که در طول رشد کودک قابل تنظیم هستند و به اصلاح انحراف کمک می‌کنند.
۷. باندینگ جسم مهره (Vertebral Body Tethering)
روش جدیدی که با استفاده از سیم‌های انعطاف‌پذیر، حرکت طبیعی ستون فقرات را حفظ می‌کند و در عین حال از پیشرفت انحراف جلوگیری می‌کند.
مراحل ریکاوری پس از جراحی اسکولیوز (هفته به هفته)
هفته مراحل ریکاوری و مراقبت‌ها
۱ استراحت کامل در بیمارستان، کنترل درد، مراقبت از زخم
۲ شروع راه رفتن سبک، فیزیوتراپی اولیه، تغذیه مناسب
۳-۴ افزایش فعالیت‌های روزمره سبک، ادامه فیزیوتراپی
۵-۸ شروع تمرینات تقویتی و افزایش دامنه حرکت
۹-۱۲ بازگشت به فعالیت‌های معمولی بدون فشار زیاد
۱۳-۲۴ پیگیری‌های منظم با جراح، ارزیابی جوش خوردن مهره‌ها
۲۵+ شروع ورزش‌های سنگین‌تر با تأیید پزشک
سوالات متداول والدین درباره جراحی اسکولیوز
آیا جراحی اسکولیوز دردناک است؟
در طول عمل، بیمار بیهوش است و دردی حس نمی‌کند. بعد از عمل ممکن است درد داشته باشد که با داروهای مسکن کنترل می‌شود.
آیا جراحی باعث محدودیت حرکتی می‌شود؟
در روش فیوژن، بخشی از حرکت ستون فقرات کاهش می‌یابد، اما اکثر بیماران زندگی عادی و فعالی خواهند داشت.
مدت زمان بستری چقدر است؟
معمولاً ۴ تا ۷ روز بستری در بیمارستان لازم است.
چه زمانی می‌توان به مدرسه یا کار برگشت؟
معمولاً پس از ۸ تا ۱۲ هفته، با اجازه پزشک.
آیا جراحی خطر عود دارد؟
خطر برگشت انحراف بسیار کم است اما در برخی موارد ممکن است نیاز به عمل مجدد باشد.
